گفت و گو با خبرگزاری ایلنا 28 مهر 1401 -
ساسان کریمی مدرس و محقق پسادکتری در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال در روزهای گذشته و در پی تحولات داخلی ایران و همچنین ادعای نقض قطعنامه ٢٢٣١ از سوی ایران در خصوص فروش تسلیحات به روسیه تنش در روابط ایران و اروپا بالا گرفته است؛ تحلیل شما از این تنش و تاثیر آن بر احتمال از سرگیری مذاکرات برجام چیست؟ فرانسه، انگلیس و آمریکا بر چه مبنایی حقوقی ایران را ناقض قطعنامه ٢٢٣١ می‌دانند، گفت: به نظر می‌رسد غرب به دنبال استفاده حداکثری از سایه شرایط داخلی ایران در محیط بین المللی است. بخش بزرگی از محدودیت‌های تسلیحاتی ایران که تقریباً تمامی سلاح‌های متعارف و از جمله پهباد را شامل می‌شود، مطابق بند ۵ پیوست دوم قطعنامه ۲۲۳۱ (اعلامیه)، پنج سال پس از «روز قبول برجام» لغو شده است.
وی افزود: اما شرایط کنونی مناسبات بین المللی با توجه به جنگ روسیه و اوکراین از یک سو و مسائل داخلی اخیر در ایران در کنار اینکه به هر حال در یک سال و نیم گذشته به هر علتی برجام احیا نشده است، تدریجاً شرایط را به جایی می‌برد که به جز منافع اقتصادی برجام ما از منافع سیاسی و بعد حقوقی این تفاهم نیز بی‌بهره شویم و بر صندلی متهم قرار بگیریم.
کریمی همچنین در پاسخ به این سوال که مقامات آمریکایی در روزهای گذشته اعلام کرده‌اند که احیای برجام دیگر در دستور کار واشنگتن قرار ندارد، آیا از سوی کاخ سفید پرونده برجام بسته شده است، گفت: از واشنگتن و دولت بایدن چیزی غیر از این انتظار نمی‌رود و فارغ از مسائل ایران این موضوع در گذشته نیز از هشدارهای عمده تحلیلگران مسائل آمریکا و حوزه دیپلماسی بود: نزدیکی انتخابات میان دوره‌ای مجلس در نوامبر شرایط دولت بایدن را حساس‌تر و آن را محافظه‌کارتر کرده است.
وی افزود: از سوی دیگر بخشی از افکار عمومی داخل آمریکا و نیز بخش بزرگی از جامعه ایرانیان داخل ایالات متحده به روایتی از مسائل داخلی متوجه شده است که تا حد زیادی دولت مستقر را در مورد احیای برجام که احتمالاً نیازمند ارائه امتیازهایی از جانب آمریکا و نیز گشایش‌هایی برای ایران خواهد بود می‌تواند این گسل نه چندان بزرگ را برای دولت بایدن فعال کند. بنابراین بایدن تلاش می‌کند ضمن حفظ کانال‌های حداقلی ارتباطی با جمهوری اسلامی ایران خود را در فضای رسانه‌ای و سیاست داخلی آمریکا همراه افکار عمومی مذکور نشان دهد و در نتیجه لااقل هرگونه اقدام برای احیای برجام را چند ماهی به تعویق بیندازد.
وی تصریح کرد: این هم البته معلول آن است که ما گاهی فکر می‌کنیم همه معادلات در کنترل ما هستند و می‌توانیم زمان توافق را به دلخواه خود تغییر دهیم. اما تغییر شرایط خارج و داخل کشور موضوع را به نحوی تغییر می‌دهد که گاهی طرف مقابل حتی اگر بخواهد هم در مقاطعی نمی‌تواند رویکرد مثبت داشته باشد و حتی نمی‌تواند رویکرد قبلی خود را در مواجهه با موضوع حفظ کند؛ طبعاً هر کشوری وقتی دچار بحرانی در داخلی شود دستش در مذاکره بین‌المللی پایین‌تر خواهد آمد.
کریمی همچنین در پاسخ به این سوال که آقای گروسی در صحبت‌های اخیر خود اعلام کرد که مذاکره بسته شده است و ما دسترسی به فعالیت ایران نداریم از طرف دیگر ایران نیز اعلام کرد پیام‌هایی به گوش می‌رسد که پرونده ایران در آژانس نتایج مثبت داشته است تحلیل شما از این وضعیت چیست، گفت: در هر حال واقعیت این است که آقای گروسی تلاش می‌کند موضع خود را حداقل در شرایط کنونی کمی تندتر اتخاذ کند که هم طرف‌های غربی را به حرکتی برای گشایش نظارت‌ها وادارد، هم ایران را به نرمشی بیشتر از موضع اعتمادساز نزدیک کند و هم رضایت طرف‌های غیرمستقیم ولی موثر نظیر اسرائیل را برای خود ایجاد کند.
وی افزود: مواضع آقای گروسی البته جایگاه خود را دارد و با برخوردی حرفه ای-نه از سر انفعال به نحو سازشکارانه و نه قهرآمیز و تمسخرآمیز- قابل حل هستند. اما موضع طرف‌های ایرانی هم می تواند به جهت مسائل داخلی باشد و هم احیاناً حاوی نکاتی باشد که برای ایجاد نوعی آرامش و امید تبیین می‌شوند. بنابراین این موارد نه مانع الجمع هستند و نه سراسر درست یا به کلی اشتباه. مواضعی هستند که اگرچه بهره‌ای از آنچه واقع شده دارند اما بیش از هر چیز خود ابزار کنشگری هر طرف محسوب می‌شوند.
