گفت و گو با خبرگزاری ایلنا 4 دی ماه 1401 -
ساسان کریمی مدرس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال آقای امیرعبدالهیان با آقای جوزپ بورل دیدار کردند با توجه به صحبت‌های آقای بوررل که پالس مثبتی از طرف اروپا به ایران داده شد شرایط مذاکره در چه وضعیتی قرار دارد، گفت: من صحبت‌های آقای بورل را پالس مثبت و جدی از طرف اروپایی‌ها ارزیابی نمی‌کنم. در واقع آقای بورل تلاش می‌کند علیرغم بی‌نتیجه بودن مذاکرات و در هر شرایطی کانال ارتباطی با ایران باز بماند. یادمان باشد در زمانی که آقای جلیلی مذاکره می‌کردند، حتی در زمان صدور سهمگین‌ترین قطعنامه‌های فصل هفتمی شورای امنیت سازمان ملل هم مذاکرات ادامه داشت و کانال باز بود.
وی افزود: بنابراین از این موضوع نمی‌توان سیگنال مثبتی را به دست آورد. ضمن آنکه ما می‌دانیم رویکرد دولت جدید آلمان و رییس‌جمهور فرانسه در قبال ایران بسیار تندتر از گذشته شده است. بعید می‌دانم در کوتاه‌مدت و با معادلات حاضر در فضای بین‌المللی شاهد رخداد چشمگیر و مثبتی در حوزه دیپلماسی هسته‌ای باشیم. واقع امر این است که هر دو طرف ماجرا – ایران و غرب – بیش از هر چیز می‌خواهند توپ را در زمین طرف دیگر قرار داده و خود را اهل مدارا و حل مساله معرفی کنند.
کریمی در پاسخ به این سوال که با توجه به این دیدار حالا ایران باید دست به چه اقداماتی بزند و آیا امکان دارد بر سر همان متن پیشنهادی بوررل توافق به دست آید، گفت: ایران در کوتاه مدت باید تمرکز خود را روی حل مساله با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بگذارد و عدم ارجاع پرونده هسته‌ای از شورای حکام آژانس به شورای امنیت را هدف راهبردی خود قرار دهد. این معنا البته با وعده آینده به آژانس اتفاق نخواهد افتاد و نیازمند روشن ساختن صحنه و بهانه‌زدایی از آژانس است. چون با اینکه ممکن است در پس و پشت رویکرد آژانس اغراض سیاسی نهفته باشد اما تا عمق قابل توجهی پرسش‌ها فنی هستند و می‌توان با اتخاذ رویکرد شفاف‌سازی فنی و نیز لحن مساعد و دیپلماتیک در قبال آژانس موضوع را حل و فصل کرد.
وی افزود: این البته نیاز به دانش قابل توجه در حوزه دیپلماسی هسته‌ای دارد و از هر شخصی به آسانی نمی‌توان انتظار چنین مدیریت مذاکراتی داشت. ما اگر می‌خواستیم بر اساس آن متن مذکور مذاکرات را نهایی کنیم، باید همان زمان کار را انجام می‌دادیم. حکایت امروز دیپلماسی هسته‌ای، تصور تنیس بازی را به ذهن متبادر می‌کند که پس از رد شدن توپ با سرعت هر چه تمام‌تر راکت را در هوا می‌چرخاند. حرکت دیپلماتیک زمان و مکان خود را دارد و به سرعت معادلات و راه‌حل‌ها در فضای بین‌المللی منقضی می‌شوند.
کریمی در پاسخ به این سوال، با توجه به صحبت‌های مطرح شده، حالا آمریکایی‌ها چه تصمیمی درباره این صحبت‌ها خواهند گرفت آیا آمریکا و بایدن به دنبال برجام هستند یا همچنان برجام در دستور کار آنان نیست، گفت: به نظر نمی‌رسد رویکرد سیاست خارجی ایالات متحده اینقدر انعطاف پذیر باشد. سیاست خارجی آمریکا را پیش‌تر آقای اوباما به یک کشتی بزرگ تشبیه کرده بود که تغییر جهت برایش چندان آسان نیست. کما اینکه می‌بینیم به دلایلی که می‌توان حدس زد با این همه اختلافات عریان، تیم بایدن عملکرد ترامپ را در قبال ایران معکوس نکرد. ضمن اینکه باید توجه داشت هر بازیگری بر اساس منافع یا ضروریات خود حرکت می‌کند و به خصوص حرکت خود را تغییر می‌دهد.
وی افزود: از این رو اگر بخواهیم فکر کنیم که ایالات متحده و آقای بایدن به دنبال تغییر عملکردشان در قبال موضوع هسته‌ای هستند باید بتوانیم این فرضیه را توجیه کنیم و توضیح دهیم که چه منفعت انضمامی برایشان متصور است و یا چه ضرورتی ایشان را به این تغییر وا می‌دارد. من هرگونه تغییر رویه به سمت امتیاز بیشتر به ایران را برای بایدن در فضای کنونی سیاست داخلی ایالات متحده و نیز صحنه بین‌المللی بیشتر از جنس هزینه می‌بینم تا فایده.
کریمی در پاسخ به این سوال که زمان‌بندی نتیجه رسیدن مذاکرات به چه صورت خواهد بود آیا در کوتاه‌مدت امکان به نتیجه رسیدن مذاکرات وجود دارد یا بار دیگر این مذاکرات در بلندمدت ادامه خواهد داشت، گفت: ما خبری از گفت‌وگوهای انجام شده در حاشیه اجلاس اخیر امان نداریم اما ممکن است اطراف مختلف توافق کنند که در سطحی مشخص جلسه‌ای در وین برقرار شود ولی بعید است که چنین جلسه احتمالی بتواند گره‌گشا باشد یا اساساً تحرکی در انجماد کنونی ایجاد کند.
