گفت و گو با خبرگزاری ایلنا 13 اسفند 1401 -
ساسان کریمی تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال که با توجه به سفر رافائل گروسی به تهران، مهم‌ترین چالش‌های بین ایران و آژانس چیست و چه راهکاری برای حل این چالش‌ها وجود دارد، گفت: چالش‌های قدیمی‌تر مسائل سایت‌هایی بودند که از نظر آژانس آلودگی اعلام نشده داشته‌اند و نیازمند همکاری و توضیح سازنده از طرف ایران هستند. اما آلودگی ۸۴% که اخیراً از طرف یک بازرس ادعا شده نیز می‌تواند موجبات تنش بیشتر واقع شود. واقعیت این است که رویکرد سیاسی آژانس در لایه زیرین و حداکثر به عنوان یک زمینه قرار دارد و در رو بنا و مواجهه تا حد قابل توجهی به مسائل فنی برمی‌گردد.
وی افزود: بنابراین اگر هم فکر کنیم که اختلافات با آژانس، ریشه در یک زمینه سیاسی دارد، باز هم چون آژانس پرسش فنی مطرح کرده ما هم باید پاسخ فنی بدهیم. به تعویق انداختن پاسخ به آژانس هم به سیاق سابق بعید است که کارآمد باشد.
کریمی در پاسخ به این سوال که با توجه به گزارش آژانس مبنی بر غنی‌سازی اورانیوم بیش از ۸۰ درصد، چه سناریوهایی قابل پیش‌بینی است، گفت: این موضوع دو راه محتمل دارد که گرایش آژانس به هر کدام را می‌‌توان با کنش‌های مذاکراتی فنی و موضع‌گیری سیاسی تعیین کرد. اینکه این موضوع مانند گلوله برفی بزرگ شود یا به یک آلودگی غیراختیاری تقلیل یابد، هر دو ممکن هستند. اما باید دقت شود که اگر آژانس شواهدی قابل اتکا در این باره دارد به هیچ عنوان موضعی گرفته نشود که کار را در ادامه سخت‌تر کند. طراحی باید متناسب با گام‌های بعدی باشد.
وی در پاسخ به این سوال که پیش بینی شما از نتیجه سفر گروسی به تهران چیست و این سفر و نتیجه آن چه تاثیری بر روند تصمیم‌گیری جدید شورای حکام خواهد داشت، گفت: این موضوع بستگی به رویکرد ما هم دارد. مهم است که متذکر شویم، موضع گیری علنی در حین سفر مدیرکل آژانس باید واجد ادبیات متفاوت از قبل باشد. چالش‌ها باید به پشت میز مذاکره و درهای بسته منتقل شود و در صحن علنی به نوعی سخن گفته شود که طرف سوم یعنی مخاطب افکار عمومی داخلی و بین‌المللی حق را به ما بدهند. بنابراین به نظر می‌رسد باید از ادبیات حرفه‌ای‌تری چه از موضع فنی و چه سیاسی، چه پشت درهای بسته و چه به صورت علنی و جلوی دوربین استفاده کنیم. در کل این مساله بزرگی نیست و حل نکردن آن سخت‌تر از حل کردنش است.
کریمی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه برخی این موضوع را مطرح می‌کنند که امکان دارد برجام به شکل سابق احیا نشود و از احتمال به دست آمدن توافق مقطعی مانند آزادی دلارهای بلوکه، تبادل زندانیان و همچنین معافیت تحریم‌ها صحبت می‌کنند این احتمال را چقدر به واقعیت نزدیک می‌دانید؟ گفت: من احتمال چنین توافقی را با چنین مفادی بسیار ضعیف ارزیابی می‌کنم. اینکه ما چند نفر دو تابعیتی یا اتباع غربی را آزاد کنیم و مشکلات اساسی مان حل شود اگر ممکن بود، پیش‌تر از این می‌توانستیم این کار را انجام دهیم و اساساً نه نیازی به برجام بود و نه احیای آن. باید واقعیت سیاسی را از نظر اهرم‌هایی که در دست داریم سنجید و دچار خرسندی زودرس نشد.
این تحلیل‌گر مسائل یبن‌الملل در پاسخ به این سوال که در روزهای گذشته ما شاهد برخی اقدامات و همچنین برخی اظهارنظرها از سوی آمریکایی‌ها بودیم. همچنین فواد حسین در پیامی از طرف آمریکا به وزیر خارجه اعلام کرد که دولت آمریکا به دنبال به نتیجه رساندن برجام است اما این موضوع توسط دولت آمریکا تکذیب شد این تناقض رفتار در آمریکا را چه طور ارزیابی می‌کنید، گفت: دولت آمریکا در حال حاضر انگیزه چندانی برای کنش موثر و انعطاف در این مسیر ندارد. به خصوص که با توجه به شرایط در صورت دادن امتیاز به شدت از طرف حزب رقیب، مجلس نمایندگان و نیز بخش قابل توجهی از افکار عمومی داخلی‌اش مورد عتاب و فشار قرار خواهد گرفت. بنابراین احیای برجام هنوز هم محال نیست ولی امکانش بسیار اندک است.
وی در پاسخ به این سوال که به نظر می‌رسد این سفر بیش از آنکه گشایشی در پی داشته باشد بیشتر فنی است ایران چه اقداماتی باید انجام دهد تا از نظر فنی گزارش به نفع ما باشد تا در نتیجه جلسه شورای حکام تاثیر مثبتی برای ما داشته باشد، گفت: توضیحات فنی غیرقابل ابطال و قریب به ذهنی که سازمان انرژی اتمی برای پرسش‌های پیشین و اخیر آژانس حاضر می‌کند، تعیین‌کننده است. البته رفتار دیپلماتیک و حرف‌های نماینده ما در وین نیز بر این مساله موثر است. متاسفانه تعیین نماینده ایران در آژانس در سال‌های اخیر از موضوعی فنی و دو وجهی به یک موضوع عادی مانند نمایندگی‌های دیگر تقلیل یافته است. این نهاد حساس به خصوص در شرایط کنونی کشور ما واجد اهمیتی مضاعف است و نیاز است تیم مستقر در وین و به خصوص رئیس نمایندگی هم بر موضوعات فنی و سیاسی اشراف قابل قبول داشته باشد.
کریمی در پاسخ به این سوال که درگذشته در زمان ترامپ و پمپئو برعکس زمان آمانو خیلی روی سرکار آمدن گروسی سرمایه‌گذاری کردند. حالا چقدر ضرورت دارد تا به آژانس تاکید کنیم ابزار دست قدرت‌ها و تسهیل برای یکجانبه‌گرایی نباشد و به شکل یک نهاد فنی گزارش ارائه کند، گفت: با تاکید ما چیزی تغییر نمی‌کند. مهم غنای پاسخ‌ها و استدلال‌های فنی و سیاسی ما در تهران و وین است. آژانس دست بازی در تهیه هر گونه گزارشی ندارد و اینطور نیست که در هر صورت بتواند هر آنچه میل دارد را بر صفحه کاغذ بیاورد. بیش از اینکه به رویکردهای این چنین توجه کنیم، باید خود را در کنش موثر در شرایط کنونی متمرکز شویم.
