گفت و گو با خبرگزاری ایلنا 30 خرداد 1403 -
ساسان کریمی تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در ارزیابی میزگرد سیاست خارجی روز گذشته مسعود پزشکیان به همراه محمدجواد ظریف و مهدی سنایی گفت: فکر می‌کنم آقای پزشکیان آن چیزی را که به عنوان مراجعه به کارشناس در همه امور دیوانی تا لایه‌های بالای تصمیم‌گیری به آن اشاره و تأکید کرده بود، رونمایی کرد و این یک نمونه از آن چیزی بود که به خوبی نشان داد قرار است در چه سطحی از کارشناس‌ها استفاده کند. در حوزه سیاست خارجی دو کارشناس بسیار برجسته آورد. آقای ظریف در همه جهان شناخته شده و از نظر عملی و دانش یکی از برجسته‌ترین‌ها در جهان هستند.
وی افزود: آقای سنایی متخصص حوزه روسیه هستند و سفیر ما در این کشور بودند. زبان روسی را می‌دانند و برای شناخت روسیه یکی از بهترین‌ها هستند. بنابراین آقای پزشکیان یک توازنی در میزگرد سیاسی ایجاد کرده بودند. به نظرم استدلال‌ها، بیانیه و گرافی که توسط آقای ظریف منتشر شد، نشان‌دهنده یک برنامه سیاست‌خارجی جامع است که آقای پزشکیان از آن رونمایی کرده و براساس چارچوب‌های اصلی کشور یعنی عزت، حکمت و مصلحت روش‌ها و سرفصل‌ها را به صورت تشریحی و هم به صورت گراف کاملا ارائه کردند.
وی تصریح کرد: حرف اصلی و دال مرکزی صحبت آقای پزشکیان این است که با توجه به نیاز مبرم کشور برای جذب سرمایه، سرعت فزاینده کشورهای رقیب در پیشرفت و توسعه‌شان، امکان اینکه ما در شرایط تحریمی و تعلیق در سیاست‌خارجی باقی بمانیم وجود ندارد و باعث فرسایش کشور می‌شود. هر چقدر هم که سرمایه‌های داخلی، بهره‌وری و مسائل دیگر را بخواهیم به درستی در دستور کار قرار دهیم، انزوا هزینه‌های ما را بالا می‌برد، بهره‌وری را پایین می‌آورد و هم اینکه ما را از خیلی از تکنولوژی‌ها، دادوستدها، صادرات و ... محروم می‌کند و امکانات توسعه‌ای ما را به شدت محدود می‌کند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی افزود: آقای پزشکیان در برنامه‌شان، تأکید بر این دارند که حل مشکلات کشور از جهت اقتصادی و حتی اجتماعی با توجه به ایرانیان خارج از کشور و تمایل بخش بزرگی از مردم به زیست بین‌المللی در فضای کنونی و بین‌المللی، راه‌حل اصلی کشور در حل مشکلات، گشایش در سیاست خارجی، عادی کردن راه سیاست خارجی ایران و موضع ایران در محیط جهانی، بین‌المللی، منطقه‌ای در شرایط کنونی موجود است. با توجه به قدرت‌نمایی‌هایی که ایران دارد و قدرت‌هایی که در بازار منطقه‌ای و... دارد. به نظرم این دال مرکزی آن چیزی بود که آقای پزشکیان در حوزه سیاست خارجی از آن رونمایی کردند.
کریمی در پاسخ به این سوال که آقای پزشکیان و تیم مشورتی ایشان تا چه اندازه توانستند در مقابل سوالاتی که پرسیده شد موفق ظاهر شوند، گفت: به نظرم کاملا موفق بودند. سوال‌ها به هر حال قابل پیش‌بینی بود. مشخص بود کارشناسان با توجه به بحث‌هایی که قبلا اتفاق افتاده چه سوالاتی را می‌خواهند بپرسند و البته جواب‌ها قبلا بارها داده شده بود ولی این بار به طور موثق داده شد. به نظرم صحبت‌های آقای ظریف، آقای سنایی و خود آقای پزشکیان بسیار جامع بود و به محورهای مختلفی اشاره کردند. بنابراین جزئیات برجام، موضوعات پیمان‌ها و موضوعات بین‌المللی در تخصص دیپلمات‌ها و اساتید روابط بین‌المللی است. یک کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری یک حوزه یا چند حوزه را می‌تواند دنبال کند؛ بنابراین انتظار آنکه یک نفر که کاندیدای ریاست‌جمهوری شده به همه حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاست داخلی، سیاست خارجی، امنیت و... و به ریزموضوع‌ها تسلط داشته باشد توهمی بیش نیست.
وی افزود: آقای پزشکیان دکترین خودشان را در آن بیانیه و سخنرانی‌شان کاملا بیان کردند. با توجه به آنکه خط استحافظی آقای پزشکیان درباره احیای برجام، رفع تحریم‌ها و رفع انسدادهای بانکی مثل FATF است، ریز موضوعاتی مانند برجام و مسائل ارتباط با شرق را آقایان ظریف و سنایی به طور کامل و جامع پاسخ دادند.
کریمی در پاسخ به این سوال که برنامه‌ای که پزشکیان در حوزه سیاست خارجی مطرح کرد، چه تفاوت‌هایی با برنامه سیاست خارجی ظریف در دوران روحانی دارد، گفت: موقعیت ایران نسبت به سال ۱۳۹۲ در جایگاه دیگری است. ما امروز در حال محکومیت توسط قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد نیستیم. قدرت منطقه‌ای بیشتری داریم و خاطراتی مثل فشار حداکثری و پدیده‌ای مثل ترامپ را هم پشت‌سر گذاشتیم. بنابراین در فضای جدیدی دکترین گشایش سیاست خارجی که تعامل سازنده یکی از محورهای برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله ما است، در حال حاضر در موقعیت فربه‌تری نسبت به سال ۹۲ قرار دارد.
وی افزود: در سال ۱۳۹۲ با توجه به مقتضیات، یک برنامه جامع طراحی شد و کاملا کامیاب بود. در دوره جدید اما با توجه به مختصات جدید محاسبات دیگری را انجام می‌دهند که جزئیات آن متفاوت است. با توجه به موقعیت منطقه‌ای و رقابت‌های منطقه‌ای ایران، موضوعات برجامی که در آن زمان نبود و تحریم‌های یکجانبه‌ای که درحال آزار دادن ما است در دستور کار قرار گرفته و با مرور برجام ما به موضوع اسنپ بک در اکتبر ۲۰۲۵ به آن زمان نزدیک می‌شویم.
کریمی در پاسخ به این سوال در صورت انتخاب پزشکیان به عنوان رئیس جمهور و حضور احتمالی ظریف در کنار ایشان، با توجه به وجود چالش‌های ارتباطی ایران با روسیه در زمان ظریف، آیا باید تغییر مشی در روابط ما با روسیه ایجاد شود یا همان سیاست گذشته ادامه خواهد یافت، گفت: سیاست گذشته در صورتی که همان مسیری که طراحی شد اجرا شود، سیاست بدی نبود. ما حتما باید با روسیه و چین روابط جدی و خوبی داشته باشیم، کما اینکه داریم و اصلا از آن صرف نظر نکنیم. همسایه مهم ما در شمال هستند، حوزه‌های مشترک بسیاری داریم و البته حوزه‌هایی مثل انرژی وجود دارد که رقیب یکدیگر هستیم؛ ولی آن چیزی که مهم است این است که ما می‌توانیم سیاست خارجی درستی را طراحی کنیم، نه آنکه نقش روسیه را کم و زیاد کنیم، بلکه گزینه‌های متنوعی در سبد انتخاب خودمان فراهم کنیم تا در زمان مناسب، وقتی گزینه‌ها متنوع شد بهتر با همه این گزینه‌ها کار کرد.
وی گفت: اما وقتی شما بخواهید به یک سبد تک‌گزینه‌ای مراجعه کنید، قاعدتا تبدیل به شریک ارزان طرف مقابل تبدیل خواهید شد که مطلوب نیست. بنابراین تقصیر روسیه نیست، ما باید سبد گزینه‌های متنوع را داشته باشیم تا بتوانیم در یک سیاست خارجی متوازن و چندین گزینه‌ای، با توجه به دولت‌های قوی در همه‌جای دنیا، قدرت‌های نوظهور، بازیگران غیردولتی، شرکت‌ها و موضوعات دیگر یک سیاست خارجی چندجانبه و متوازن را در پیش بگیریم تا از گزینه‌های مختلف در مواردی با هزینه پایین استفاده کنیم.
لینک صفحه مصاحبه:
فایل متن مصاحبه:
